Humor in totalitaire tijden, over Hannah Arendt en Slavoj Žižek

Citaat:

“[…] all debate about the truth or falsity of a totalitarian dictator’s prediction is as weird as arguing with a potential murderer about whether his future victim is dead or alive – since by killing the person in question the murderer can promptly provide proof of the correctness of his statement […] Propaganda is marked by its extreme contempt for facts. […] The assertion that the Moscow subway is the only one in the world is a lie only so long as the Bolsheviks have not the power to destroy all the others.” --
The Origins of Totalitarianism, Hannah Arendt, p. 350

Context van het citaat: 

Onfeilbare voorspellingen in totalitaire regimes. De mogelijkheid om de werkelijkheid aan te passen naar de fictie van de totalitaire staat leidt tot grappige absurditeiten zoals hierboven beschreven. Het doet me denken aan Žižek (°1949) , een filosoof die het product is van een totalitair regime (Joegoslavië onder Tito). 

Žižek stopt -erg vaak humor in zijn werk.  Daarmee wil ik niet gezegd hebben dat Arendt daar ook voor bekend staat (ik ben te weinig met haar werk vertrouwd, en ik vermoed van niet), maar Arendt's boutade over de moordenaar en de ondergrondse van Moskou nodigen op in elk geval tot een brede glimlach uit. 

Terug naar Žižek. Hij heeft een heel boek met grappen uitgegeven. Zijn grappen dienen vaak om filosofische of politieke standpunten kracht bij te zetten.

Een van die grappen gaat zo, ik vertel ze vaak in de klas:

Komt een man in de winkel: “Excuseer is dit de winkel waar men geen melk verkoopt?” Waarop de winkelier antwoordt: “Nee hoor, u vergist zich, dit is de winkel waar men geen kaas verkoopt, als u de winkel wil waar men geen melk verkoopt, moet u aan de overkant van de straat zijn.”